​

Inleiding

 

In het 6 punten Herstelprotocol komen een groot aantal supplementen voor: C, D3/K2, Magnesium, Selenium, Zink,  B-complex, essentiële aminozuren en melatonine. Op deze pagina worden een groot aantal wetenschappelijke artikelen getoond die de werking van supplementen (micro-nutriënten) bij ME/LC onderbouwen. 

 

De supplementenleer heet officieel de orthomoleculaire geneeskunde. De grondlegger daarvan is Linus Pauling (1901-1994). Hij was chemicus en kreeg in 1954 de Nobelprijs voor de chemie. Later won hij nog een keer de Nobelprijs, maar nu voor de Vrede. Hij ontdekte de geneeskracht van vitamines en slikte vanaf 1966 iedere dag 18 gram (!) vitamine C. In 1970 publiceerde hij er een boek over: "Vitamin C and the common cold". In 1968 introduceerde hij samen met zijn assistent Paul Stanton de orthomoleculaire geneeskunde. Daarbij was hij onder andere geïnspireerd door Abram Hoffer. In 1973 startte hij in Menlo Park (Californië) "The Linus Pauling Institute of Science and Medicine", maar door geldgebrek kon hij veel onderzoek niet uitvoeren. Hij is op latere leeftijd nog een lange tijd doorgegaan met zijn werk op het gebied van de vrede. Ondanks dat hij aan prostaatkanker leed, werd hij 93 jaar oud. Naar eigen zeggen had hij daarmee de prognose met 20 jaar verslagen.
 

—-------------------------------------------------

 

Vitamine C

 

Vitamine C is een erg onderschatte vitamine. Goed wetenschappelijk onderzoek heeft echter aangetoond dat vitamine C zelfs als geneesmiddel kan worden ingezet (zoals bij sepsis, een gevaarlijke aandoening waarbij lever en nieren stoppen met functioneren). 

 

De werkingen van vitamine C zijn:

•  Anti-oxidant: vitamine C is een krachtige antioxidant die nodig is om een overschot aan vrije radicalen weg te vangen (zoals bij infecties en ontstekingen)

•  Ondersteuning immuuncellen; het verhoogt en verbetert de functie van neutrofielen, lymfocyten en fagocyten  

•  Ontstekingsremmend: het draagt bij aan een evenwichtige immuunrespons (immunomodulatie)

 

Gebruik vitamine C alleen in gebufferde vorm (natriumascorbaat of sodiumascorbaat), want vitamine C in zuivere vorm (ascorbinezuur of ascorbic acid) is heel erg slecht voor de tanden en een grote belasting voor de maag (zeker in combinatie met sommige andere medicatie). Gebruik ook alleen in poedervorm, want dat wordt veel beter opgenomen en er zijn ook geen vulstoffen en stabilisatoren nodig.

 

—------

​

¨Vitamin C and Infections¨, Hemilã H, Nutrients 2017, april 9(4), 339

 

Conclusie: in dit overzichtsartikel komt de auteur met een aantal bevindingen. Allereerst hebben chronisch zieken een chronisch verlaagd vitamine C niveau in het plasma. Vitamine C niveaus in witte bloedcellen zijn tientallen malen hoger dan in plasma. Dit onderstreept het belang van vitamine  C voor het immuunsysteem benadrukt. Vitamine C bestrijkt de functies van fagocyten, productie van interferon, verminderde replicatie van virussen, rijping van T-lymfocyten  etc.  Daarna noemt de auteur een serie studies (zowel op dieren als mensen) die de werking van vitamine C ondersteunen. Voorbeeld: 5 ratten kregen twee maal de dodelijke hoeveelheid tetanusgif en stierven; 25 ratten kregen dezelfde hoeveelheid gif maar kregen ook hooggedoseerde vitamine C vlak voor of vlak na de vergiftiging en ze bleven allemaal leven. Een interessante studie met veel goede informatie.

​

—------

​

¨Immunomodulatory and antimicrobial effects of vitamin C¨, Mousavi S, Bereswill S, Heimesaat M M, European Journal of Microbiology, 9(2019)3, pp 73-79

​

Conclusie: Vitamine C heeft een cruciale invloed op zowel de aangeboren als de adaptieve immuunreacties. Vitamine C heeft een krachtige anti-bacteriële werking op onder andere "slechte" bacteriën in de darmen, doordat "goede" bacteriën in de darmen vitamine C fermenteren en zo een zurig milieu creëren (dat slecht is voor de "slechte" bacteriën). Synergetische effecten met anti-biotica zijn te verwachten. Vitamine C is in staat om de groei van antibiotica resistente S. aureus te inhiberen. 

​

—------

 

"Immune-enhancing role of vitamin C and zinc and effect on clinical conditions", Wintergerst E, Maggini S, Hornig D, Ann.  Nutr. Metab. 2006

 

Conclusie: Vitamine C en zink zijn belangrijk voor de immuunfunctie en voor immuunmodulatie. Vitamine C plasmaniveaus dalen aanzienlijk onder stress en ziekte. Supplementatie van Vitamine C stimuleert NK cel activiteit, lymphocyten proliferatie en beschermt cellen tegen oxidatieve stress. Zinktekort ondermijnt de werking van het aangeboren immuunsysteem. Inname van vitamine C en zink vermindert de ernst van een aantal infecties. Op longontsteking heeft deze combinatie bijvoorbeeld een duidelijk positief effect.

 

—------

 

"The emerging role of vitamin C as a treatment for sepsis", Kashiouris M, l'Heureux M, Bable CA,  Fisher BH, in: Nutrients 12 (2)  392, 2020

 

Conclusie: Hooggedoseerde intraveneuze toepassing van vitamine C heeft een duidelijke effectiviteit in de behandeling van (levensbedreigende) sepsis. Er is nog meer onderzoek nodig om deze toepassing tot standaardzorg te kunnen rekenen, maar "compassionate use" wordt nu al aanbevolen.

 

—-------

 

"Mega-dose sodium ascorbate: a pilot, single dose, physiological effect, double-blind  randomized, controlled trial"; Yanase F, Spani S, Maeda A, Chaba A, Naorungroj T, Pei Chen Ow C, Lankadeva YR, May CN, Betrie AH, Lane DJR, Eastwood GM, Plummer MP, Bellomo R; Critical Care, 27, article number 371 (2023)

 

Conclusie: twee maal 15 patiënten met sepsis werden getest op de toediening van resp. 60 gram natriumascorbaat in 6 uur tijd (intraveneus), óf een placebo. De urineproduktie was in de test groep significant hoger en dat is een maat voor het goed functioneren van de nieren bij sepsis. Voorts bleek die dosis niet toxisch te zijn (!). Een vervolgonderzoek met grotere groepsgroottes wordt aangeraden.

—-—-----------------------—------------------

 

Vitamine D3/K2

 

Vitamine D3 is een in vet oplosbare vitamine (eigenlijk een hormoon) dat wordt aangemaakt in de huid onder invloed van zonlicht. Het is essentieel voor een goede werking van het immuunsysteem:

•  D3 helpt bij de aanmaak van B-cellen, T-cellen en NK-cellen

•  D3 versterkt de werking van deze immuuncellen en het versterkt ook de fagocytische werking (het opruimen van restmaterialen)

•  D3 versterkt de immuunrespons waardoor het immuunsysteem sneller kan reageren op pathogenen

 

Daarnaast speelt D3 een belangrijke rol in botopbouw en heeft het effect op spierkracht en uithoudingsvermogen.

 

Er zijn aanwijzingen dat D3-suppletie een rol zou kunnen spelen bij de behandeling van verkoudheid en griep, longontsteking, astma, HIV/AIDS, MS, reuma en auto-immuunziekten. Ook bij Covid19 is vitamine D3 van belang. D3-suppletie is sowieso nodig in herfst en winter (geen zon) en altijd bij vrouwen boven de 50, chronische zieken (inclusief obesitas en diabetes), bij bejaarden en bij mensen met een donkere huidskleur.

 

D3-suppletie hoort vergezeld te gaan van K2-suppletie om de vaatwand te beschermen tegen ophoping van calcium. Vitamine K2 is een onbekende en ondergewaardeerde vitamine en veel mensen hebben een tekort. De functies van vitamine K2:

 

•  vitamine K2 helpt bij de productie van T-cellen en antilichamen   

•  vitamine K2 helpt bij de aanmaak van nieuwe darmcellen en beschermt tegen darmontstekingen 

•  vitamine K2 beschermt de vaatwand tegen kalkafzetting door D3 (daarom is de combinatie D3/K2 noodzakelijk)

 

Vitamine K2 wordt aangetroffen in gefermenteerde producten (kaas, natto, zuurkool, yoghurt, kefir), vlees, eieren en zuivel. Alle vegetariërs en veganisten hebben een tekort.

 

 —-------

 

¨Vitamin D and Covid-19, why the controversy?¨; editorial, The Lancet Diabetes and Endocrinology, volume 9, issue 2, p 53, feb 2021

 

Conclusie: In deze editorial breekt de auteur de lans voor toepassing van vitamine D3 ten tijde van Covid-19. De onderzoeken naar de preventieve en curatieve eigenschappen van D3 tegen Covid-19 zijn nog zwak en de uitkomsten zijn wisselend, doch de correlatie russen D3 deficiëntie en een ernstig ziekteverloop is dusdanig sterk dat D3-supplementatie moet worden overwogen in afwachting van beter onderzoek, vooral ook omdat deze supplementatie ongevaarlijk en zeer goedkoop is. Dat is ook in lijn met het Covid-19 advies van de Britse regering om in de herfst en winter D3 bij te slikken, waarbij bovendien de extreem kwetsbare groepen deze supplementatie gratis krijgen. 

 

N.B. de controverse over D3 suppletie tijdens Covid-19 wordt in de wereld geholpen door het Farmaceutisch Paradigma, omdat Covid-19 bestrijding door vaccinatie een grote winstpotentie heeft, terwijl D3-suppletie geen enkele winstpotentie heeft.

 

—-------

 

"Vitamin D3 and K2 and their potential contribution to reducing the Covid-19 mortality rate", Goddek S, Int. J. Infect. Dis. 2020 Oct. 286-290

 

Conclusie: het artikel refereert aan meerdere onderzoeken die aantonen dat op niveau gebrachte D3/K2 niveaus een aanzienlijke reductie geven aan de fatality rate van Covid-19, vergeleken bij de veel voorkomende situatie van D3 deficiency bij patiënten. Tevens adviseren zij K2 en Magnesium op peil te houden. Zij adviseren ook om het onderzoek uit te breiden, maar dan als  klinisch onderzoek onder gecontroleerde omstandigheden.

 

—-------

 

¨Association between vitamin D supplementation and Covid-19 infection and mortality¨; Gibbons JB, Norton EC, McCullough JS, Meltzer DO, Lagigne J, Fiedler VC, Gibbons RD; Sci. Rep. 2022  Nov 12, 12(1), 19379

 

Conclusie: Onderzoek bij USA veteranen toonde aan dat D-supplementatie als preventief middel significante resultaten gaf (20% reductie van infecties bij D3 en zelfs 28% reductie bij D2). Ook de "mortality rate binnen 30 dagen" daalde met 33% bij D3 en 25% bij D2. Tevens bleek dat supplementatie met hogere doseringen betere resultaten gaf! Veteranen met de lagere D-niveaus gaven een grotere verbetering te zien dan veteranen met een hogere D-niveaus. 

 

—------

 

¨Effect of intermittent vitamin D3 on vascular function and symptoms in chronic fatigue syndrome - a randomized control trial¨; Witham MD, McSwiggan S, Kennedy G, Kaber G, Belxh JJF, Kan F; Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2015 Mar.

 

Conclusie: bij het onderzoek werd eens in de twee maanden een boosterdosis van 100.000 IE vitamine D3 gegeven (N.B. 2000 IE dagelijks is normaal, bovendien moet K2 worden gesuppleerd om de vaatwand te beschermen tegen kalkafzetting). Na 6 maanden werd geen verbetering gemeld in de gekozen endpoints. Deze endpoints betroffen overigens géén ME/cvs endpoints (ondanks de titel van het artikel). Desondanks was de conclusie van de auteurs "High dose oral vitamin D3 did not improve markers of vascular health or fatigue in patients with chronic fatigue syndrome". 

 

Dit artikel is een voorbeeld van wetenschappelijke kwakzalverij zoals dat vaak wordt aangetroffen in de wereld van ME/cvs. Het roept ook de vraag op naar de intenties van de onderzoekers

 

—-------

 

¨Low vitamin D States Observed in U.S. Marines and Navy Sailors with Early Multi-System Illness¨; Maloney SR Goolksian P; Biomolecules, 2020 Jul. 10(7): 1032

 

Conclusie: bij Amerikaanse militairen die op missie waren gestuurd werd een verband gevonden tussen lage vitamine D-niveaus en het optreden van multisysteemziektes met symptomen van chronische vermoeidheid, fibromyalgie, musculoskeletal pain en toxische cytokinen. Hun advies is om militairen die op missie gaan zowel vóór de missie als na de missie vitamine D suppletie te geven.

 

—-------

 

¨The Efficacy of Vitamin D Supplementation in the Treatment of Fibromyalgia Syndrome and chronic Musculoskeletal Pain¨; door: Lombardo M, Faraco A, Ottaviani M, Rizzo G, Camajani G, Caprio M  Armani A; Nutrients, 2022, Aug. 14(15) 3010

 

Conclusie: deze review geeft aan dat bij patiënten met fibromyalgie en musculoskeletal pain er ook meestal een tekort werd gevonden aan vitamine D. Daarom raden zij aan deze patiënten vitamine D-suppletie te geven.

 

—----------

 

¨Rapidly Increasing Serum 25(OH)D  Boosts the Immune System, Against Infections - Sepsis and Covid-19¨; Wimalawansa SJ, Nutrients, 2020 Jul, 14(14), 2997

 

Conclusie: in dit uitgebreide  overzichtsartikel is vastgesteld dat toediening van snel opneembare vitamine D en/of calcefediol aan gehospitaliseerden leidt tot een aanzienlijke vermindering van de symptomen bij Covid-19 patiënten.

​

—-------------------------------------------------

 

Zink/Quercetin 

 

Zink is een belangrijk mineraal in het immuunsysteem. Het belemmert de replicatie van virus in de cel. Daartoe moet zink worden opgenomen in de cel en dat lukt alleen goed door tussenkomst van een zinkionofoor zoals quercetin.

 

De functies van zink voor het immuunsysteem zijn verder:

 

•  zink is nodig voor de productie en rijping van T-cellen

•  zink is nodig bij de productie van antilichamen 

•  zink is nodig voor een goede werking van NK-cellen

 • zink helpt bij reparatie van beschadigde cellen

•  zink verstoort de replicatie van virusdeeltjes in de cel

 

Bronnen van zink zijn:

 

•  rood vlees, gevogelte, vis en eieren 

•  zuivelproducten (yoghurt, kaas, etc.)

•  noten, zaden, volkorengranen en tarwekiemen 

•  peulvruchten (linzen, kikkererwten, bonen)

•  schaal- en schelpdieren )zoals oesters, kreeft,garnalen)

 

Quercetin is een zinkionofoor. Dat betekent dat quercetin helpt om zink toegang te verschaffen tot de cel waar de replicatie van het virus plaatsvindt.  Zink zelf heeft namelijk moeite om binnen te dringen in de cel.

 

De functies van quercetin zijn:

   

•  quercetin is ontstekingsremmend

•  quercetin is een antioxidant 

•  quercetin vermindert allergieën door het stabiliseren van mast-cellen en het verminderen van histamine vrijgave

•  quercetin vergroot de immuunrespons door T-cellen en macrofagen te beïnvloeden

•  quercetin heeft antivirale eigenschappen (vermindert toegang van virus tot de cel, vermindert de replicatie in de cel, herstelt schade door virussen aan de cel)

•  quercetin is een zinkionofoor en bevordert de opname en intracellulair transport van zinkionen

 

Bronnen van quercetin zijn:

 

•  uien (vooral rode uien hebben veel quercetin)

•  de schil van appels (niet weggooien!!) bezit veel quercetin

•  bessen (zoals blauwe bessen, bosbessen en cranberry's)

•  thee (bij voorkeur groene thee of groene thee extract)

•  groene bladgroente (zoals spinazie en boerenkool)

•  walnoten en amandelen

  

—-------

 

¨Effects of Melatonin plus Zinc Supplementation on Fatigue Perception in Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome; a Randomized, Double-Blind, Placebo- Controlled Trial¨; Castro-Marrero J, Zaragoza MC, Lopez-Vilchez I, Galmés JL, Cordobilla B, Maurel S, Domingo JC, Allegre-Martin J;  Anti-oxidants (Basel), 2021 Jul, 10(7), 1010

 

Conclusie: "We found that oral melatonin plus zinc supplementation significantly improved the perception of physical fatigue and health-related quality of life in ME/CFS patients after 16 weeks of treatment". Tevens concludeerden zij uit verder literatuuronderzoek dat een combinatie met vitamine C nóg betere resultaten geeft vanwege het synergie-effect.

 

—-------

 

¨Twice Day Oral Zinc in the Treatment of Patients with Coronavirus Disease 2019: a Randomized Double-Blind Controlled Trial;¨ Abdallah SB, Mhalla Y, Trabelsi I, Sekma A, Youssef R, et al.; Clinical Infectious Diseases, vol. 76, 15 january 2023, pp. 185-191

 

Conclusie: "Our results showed, that in Covid-19 patients, oral zinc can decrease 30-day death, ICU admission rate and can shorten symptom duration". 

 

—-------

 

¨Effects of a nutraceutical combining green tea extract, vitamin C, D and zinc in patients with post- Covid-19 conditions¨, L Chian-Yi, H Chih-Yu, C Shih-Heng, W. Shuh-Chuan, L. Chih-Cheng; J Food Sci Nutr The, 9(1), 0008-012, 2023

 

Conclusie: Hun onderzoek was een relatief kleinschalige multiple case report study. Hun conclusie:"The physician's clinical observations and questionnaire analysis reported significant improvement in post-exertional malaise, sleep quality and overall health of the patients". Dit zou een reden zijn voor suppletie van groene thee C, D en zink bij patiënten met ME/cvs en Long Covid. De volgende stap is grootschalig RCT onderzoek.

​

—-------------------------------------------------

 

Magnesium 

 

Magnesium is een mineraal dat betrokken is bij meer dan 300 enzymatische processen. Alle patiënten met ME/cvs en Long Covid hebben een tekort aan magnesium. De functies van magnesium zijn onder andere:

•  goede spierfunctie (geen krampen)

  zenuwstelsel (voorkoming overprikkeling)

•  energieproductie (het is een co-factor die nodig is om koolhydraten om te zetten in ATP)

•  botgezondheid (het bevirdert de opname van calcium)

•  hart- en vaatstelsel (zorgt voor de juiste bloeddruk en een normale hartslag)

•  DNA- en eiwitsynthese (zorgt voor groei en reparatie van cellen)

•  immuunsysteem (bestrijd oxidatieve stress en werkt ontstekingsremmend)

 

—-------

 

¨Boosting health recovery by food supplements, The case of ME/cfs versus post-Covid-19 syndrome¨; Comhaire F, Pen J; J Clin Farmacol. Ther. 2(3), 1022, 2021

 

Conclusie: het onderzoek bestond uit twee testgroepen (ME/cfs en Long Covid), en die werden daarna enerzijds behandeld met oraal toegediende Meldonium plus Sodium Dichloroacetaat (farmaceutische middelen), óf met injecties met magnesiumsulfaat, essentiële aminozuren en multivitamines. Beide groepen (ME/cvs en Long Covid) reageerden positief op zowél de orale behandeling met farmaceutische middelen als de op intraveneuze behandeling met supplementen. Hun advies is om het onderzoek onder gecontroleerde omstandigheden te repliceren.

 

—-------

 

¨Red blood cell magnesium and chronic fatigue syndrome¨, Cox IM, Campbeel MJ, Dowson D; The Lancet, Issue 8744, 30 march 1991, 757-760

 

Conclusions: het onderzoek was deels een case-control study en deels gerandomiseerd, dubbelblind placebogecontroleerd. De case-control study leerde dat alle 20 CVS-patiënten lagere magnesiumwaarden hadden dan de 20 niet-CVS patiënten. In de gecontroleerde placebo-studie kregen de test-patienten intraveneus magnesiumsulfaat toegediend gedurende 6 weken. De testpatiënten toonden hierna een aanzienlijke verbetering vergeleken bij de controle patienten op: energy levels, emotional state, en pijn. De studie toonde aan dat magnesium deficiëntie een rol speelt in ME/cvs.

 

—-------

 

¨Magnesium status in patients with fibromalgya syndrome¨; presentatie door Raum S. op de 42nd Science Meeting of the German Society for Magnesium Research, november 11-12, 2022, Bielefeld, Germany

 

Conclusie: er was duidelijk bewijs dat fibromyalgiepatiënten leiden aan een magnesiumtekort. De aanbeveling is dan ook over te gaan tot magnesium suppletie bij patiënten met FM.

 

—-------------------------------------------------

 

Selenium

 

Selenium is een onderschat, maar tegelijkertijd essentieel, mineraal dat een belangrijke functie heeft voor het immuunsysteem. Het is nodig voor de productie van B-cellen, T-cellen en NK-cellen:

 

•  selenium activeert immuuncellen

•  selenium stimuleert de aanmaak van antilichamen

•  selenium versterkt de celwanden van immuuncellen 

•  selenium beschermt immuuncellen tegen oxidatieve stress

 

Het huidige voedingspatroon heeft een tekort aan selenium. Dit is te verbeteren door het eten van vis, eieren, volle granen (vooral haver, spelt en rogge, maar geen tarwe!),  peulvruchten, noten en zaden. Voor ouderen en zieken is echter toch een supplement aan te raden.

 

  —-------

 

¨Does Coenzyme Q10 Plus Selenium Supplementation Ameliorate Clinical Outcomes by Modulating Oxidative Stress and Inflammation in Individuals with Myalgic Encephalomyelitis / Chronic Fatigue Syndrome¨; Castro-Marrero J, Domingo JC, Cordobilla B, Ferrer R, Giralt N, Sanmartin-Sentaňes R,  Algre-Martin H; Antioxid Redox Signal, april 2022, 36 (10), 727-739

 

Conclusie: 27 patiënten met ME/cvs kregen gedurende 8 weken Q10 en seleniumsuppletie. De beginwaarden en eindwaarden werden gemeten van onder andere overall fatigue, quality of life en slaap. Deze subjectieve factoren toonden sterk verbetering, met uitzondering van slaap. Objectieve factoren verbeterden ook duidelijk: meer antioxidanten, lagere lipoperoxide niveaus, sterk verminderde cytokinenniveaus. "Based on these findings we hypothesized that long-term supplementation of combined CoQ10 and Selenium may indicate a potentially beneficial synergistic effect in patients with ME/CFS". 

 

—-------

 

¨Can Selenium Reduce the Susceptibility and Severity of SARS-COV-2, A Comprehensive Review¨; Majeed M, Nagabushanam K, Prakasan P, Mundkur L; Int J Mol Sci, 2022 May 34(9), 4809

 

Conclusie: "........preclinical and clinical studies have undoubtedly proven selenium as an important factor determining the severity of viral infections, especially respiratory viral infections. Hence, selenium status can be considered an additional risk factor for SARS-COV-2 infection  particularly in populations where Selenium intake is suboptimal or low". Hier kan aan worden toegevoegd dat in Westerse landen de seleniuminname lager is dan gewenst.

 

—-------

 

¨Nutritional risk of vitamin D, vitamin C, zinc and selenium deficiency on risk and clinical outcomes of COVID-19; A Narrative Review¨; Pedrosa LFC, Barros ANAB, Leite-Lais L; Clin Nutr ESPEN, 2022, Feb, 47,  9-27

 

Conclusie: Hun studie is een zeer uitgebreide literatuurstudie naar de werkzaamheid van supplementen. "As can be seen from the diversity of studies, deficiencies of vitamin C, vitamin D, zinc and selenium can be considered a  nutritional risk for patients with COVID-19. Imuunological dysfunctions observed in the pathogenicity of COVID-19 may be aggravated or attenuated  depending on the nutritional situation of the host". Hun advies is meer RCT onderzoek te doen om micronutriënten beter te kunnen beoordelen op preventieve en curatieve werkzaamheid.

​

—-------------------------------------------------

 

Vitamine A en E

 

Vitamine A is een tweeledige vitamine. Enerzijds heeft het de vorm van retinol en dat is direct biologisch beschikbaar, anderzijds kan het bètacaroteen zijn dat door het lichaam wordt omgezet in retinol. Vitamine A is een belangrijke vitamine met de volgende functies voor het immuunsysteem:

 

•  vitamine A is nodig voor de productie van witte bloedcellen (B-cellen, T-cellen  NK-cellen en fagocyten)

•  vitamine A is van belang voor het onderhoud van de slijmvliezen

•  vitamine A is een krachtige anti-oxidant 

 

Het zit in lever (bijna te veel zelfs), eieren en zuivelproducten. De plantaardige variant bètacaroteen (die wordt gesynthetiseerd tot vitamine A) zit in wortelen, zoete aardappelen, spinazie, boerenkool, en in rode, gele en oranje groenten (zoals paprika).

 

Vitamine E is een voedingsstof met de volgende belangrijke functies voor het immuunsysteem:

 

•  vitamine E helpt bij de productie en werking van B-cellen, T-cellen en macrofagen 

•  vitamine E helpt bij wondgenezing door de productie van nieuwe cellen en bloedvaten te versnellen

•  vitamine E remt de groei van bacteriën en virussen 

 

Vitamine E wordt aangetroffen in noten en zaden (walnoten, pinda's, hazelnoten,  amandelen), in olie (vooral olijfolie), groenten (spinazie, broccoli, avocado), fruit (aardbeien, mango's, perziken). Bij langdurige ziekte kunnen tekorten optreden.

 

—-------

 

¨Chronic Fatigue Syndrome (CFS); Suggestions for a Nutritional Treatment in the Therapeutic Approach¨; Bjørklund G, Dadar M, Pen JJ, Chirumbolo S, Aaseth J; Biomedicine and Farmacotherapy, volume 109, jan 2019, pp 1000-1007

 

Conclusie: In hun inleiding constateren de onderzoekers dat de wetenschappelijke literatuur melding maakt van voedingstekorten bij ME/cvs patiënten op het gebied van vitamine C, vitamine B-complex, natrium, magnesium, zink, foliumzuur  l-carnitine, l-tryptofaan, Omega3, selenium en Q10. Zelf hebben zij zich geconcentreerd op de mogelijkheden van onderzoek naar vitamine A en E: "According to this analysis vitamin A and E are promising vitamins that need further examination".

 

—-------------------------------------------------

 

Vitamine B12

 

Vitamine B12 is een vitamine die voor het hele lichaam van belang is en vooral voor het zenuwstelsel:

 

•  het helpt bij de vorming van rode bloedcellen die zuurstof brengen naar alle cellen  inclusief immuuncellen 

•  het helpt bij DNA-synthese (vorming en reparatie van DNA in alle cellen   inclusief immuuncellen)

•  het helpt bij de communicatie tussen zenuwcellen en zenuwcellen met het immuunsysteem 

 

Een vitamine B12 tekort kan ontstaan door vleesloos eten (vlees is de voornaamste bron van vitamine B12) maar ook door ouderdom en ernstige of langdurige ziekte. Supplementatie is dan nodig. Aan te raden is 10.000 mcg sub-linguaal (onder de tong) en in ernstige gevallen zelfs een kuur met injecties.

 

—--------

 

Open Trial of vitamin B12 Nasal Drops in Adults with Myalgic Encephalomyelitis/ Chronic Fatigue Syndrome: Comparison of Responders and non-Responders; van Campen CMC, Riepma K, Visser FC; Front Pharmacol, 20 september 2019, volume 10

 

Conclusie: Dit onderzoek haakt in op het probleem van de "slechte opneembaarheid" (biologische beschikbaarheid) van vitamine B12. Hun onderzoek met 51 ME/cvs patiënten, geselecteerd op een laag vitamime B12 niveau, toonde aan dat neusdruppels met vitamine B12 een alternatief vormen voor B12 injecties. Bij degenen waar de gemeten B12 niveaus in het lichaam stegen, werd.bij ⅔ van de deelnemers een significante verbeteringen gezien in termen van fysiek functioneren, sociaal functioneren, vermoeidheid en concentratievermogen. Bij degenen waarbij de B12 niveaus in het lichaam niet waren gestegen, werd geen enkele verbetering gezien. Daarmee is bevestigd dat een laag B12 niveau kan optreden bij ME/cvs en dat B12 suppletie verbetering geeft te zien van de symptomen, op voorwaarde dat de suppletie leidt tot verhoogde serumniveaus (opgenomen B12). Hun conclusie was dat toediening van neusdruppels B12 een alternatief is voor injecties B12, maar dan moeten de neusdruppels wel goed worden toegepast.

 

—------

 

¨The Role of Vitamin B12 in Infections: a comprehensive review of its relationship with the muscle-gut-brain axis and implications for SARS-COV-2 Infection;¨ Batista KS, Cintra VM, Lucena PAF, Manhăes-de-Castro R, Toscano AE, Costa LP, Queiroz MEBS, de Andrade SM, Guzman-Quevedo O, de S Aquino J; Nutrition Reviews, volume 80 Issue 3, maart 2022, 561-578

 

Conclusie: in dit literatuuroverzicht constateren ze dat vitamine B12 suppletie een positieve werking heeft op diverse symptomen van pesistente Covid-19. Ze roepen op tot interventiestudies: "Researchers are encouraged to identify whether the subclinical deficiency or the deficiency itself of this vitamin is a risk factor for Covid-19 complications, and is is necessary to carry out intervention studies with vitamin B12 supplementation in both the adjuvant treatment of mild, moderate and severe Covid-19 and post Covid-19, with a focus on minimizing symptoms related to the muscle-gut-brain axis". 

​

—-------

 

¨SARS-COV-2: Nutritional Determinants of Reducing the Risk of Infection of the Central Nervous System¨; L Szponar et al; Postep Psychiatr Neurol, 2021, juni, 30(20), 130-140

 

Conclusie: In dit artikel wordt onderbouwd dat nutritionele ondersteuning van belang is bij SARS-COV-2 infectie. Met name genoemd worden: probiotica, polyfenolen, zink, selenium, D3. Tevens suggereren zij dat ook andere micronutriënten van belang kunnen zijn: A, E, B1, B6, B12 en ijzer.

​

—-------------------------------------------------

 

L-Carnitine

 

Carnitine is eem aminozuur dat vooral in vlees zit (vandaar de naam) en het heeft een aantal belangrijke functies voor het lichaam:

 

•  carnitine helpt om vetzuren naar de mitochondriën te transporteren waar ze worden omgezet in energie

•  carnitine  ondersteunt het hart bij de hartfunctie en beschermt enigszins tegen hartaandoeningen 

•  carnitine  ondersteunt de spierfunctie

•  carnitine  functioneert als anti-oxidant

•  carnitine  ondersteunt het zenuwstelsel en helpt tegen neuropatische pijn

•  carnitine draagt indirect bij aan een hogere immuniteit door een betere energievoorziening aan immuuncellen en het verhoogt daardoor de werkzaamheid van die cellen

 

De belangrijkste bronnen van carnitine zijn vlees en vis en daarom is het aan te raden om bij vleesloos en visloos eten een supplement te slikken. In andere voedingsmiddelen zit weliswaar ook carnitine, maar slechts in kleine hoeveelheden.

 

—------

 

¨Can l-carnitine reduce post Covid-19 fatigue?¨, Vaziri-Hamari et al, Ann Med Surg (London), 2022 jan.

 

Conclusie: In het artikel wordt een overzicht gegeven van een aantal ziektebeelden waarbij "vermoeidheid" optreedt en waarbij patiënten goed reageren op l-carnitine. Op grond van de werking van l-carnitine stellen zij voor l-carnitine in een RCT uit te testen.

 

—-------

 

¨Abnormalities of carnitine metabolism in chronic fatigue syndrome¨, Majeed R el al, Eur J Neurol, vol 2, issue 5, 425-428

 

Conclusie: "Our study indicates that patients with CFS require exogenous carnitine supplementation"......."The low cellular concentrations of carnitine may help to explain both the immunological abnormalities and the impaired energy metabolism in skeletal muscles". 

​

—-------------------------------------------------

 

L-tryptofaan 

 

Tryptofaan is een erg belangrijk "essentieel" aminozuur (dat betekent dat het uit voedsel moet komen) en het heeft een aantal belangrijke functies:

 

•  tryptofaan is een voorloper van serotonine en wordt ook omgezet in serotonine en zorgt daarmee voor een goede stemming, slaap en eetlust

•  tryptofaan wordt gebruikt om melatonine aan te maken dat zorgt voor een goed slaap-waak ritme

•  tryptofaan speelt een rol bij groei, ontwikkeling en herstel van weefsels door te helpen bij eiwitsynthese

•  het is betrokken bij de aanmaak van immuuncellen om de immuniteit te bevorderen 

•  tryptofaan kan worden omgezet in vitamine B3 (vitamine B3 synthese) en dat is belangrijk voor de gezondheid van de huid

•  tryptofaan ondersteunt een goede spijsvertering 

 

Goede bronnen van tryptofaan zijn: kalkoen, kip, melk, eieren, noten, zaden en bananen. Vegetariërs en veganisten moeten opletten dat ze niet tegen een tekort aanlopen!

 

Tryptofaan speelt ook een rol in de kynurenine pathway. Zie daarvoor Verdere Onderbouwing. Als de kynurenine pathway overactief is dan moet tryptofaan voorzichtig worden gebruikt.

 

—-------

 

¨Nutritional strategies for treating chronic fatigue syndrome¨; Werbach MR, Altern Med Rev, 2000 apr 5(2), 93-108

 

Conclusie: Tekorten aan verschillende micro-nutriënten dragen bij aan het ontstaan van ME/cvs, maar er is ook reden te denken dat deze tekorten juist ontstaan door de ziekte. In een uitgebreid literatuuronderzoek vallen de volgende deficiënties op: B-complex, C, magnesium, natrium, zink, l-tryptofaan, l-carnitine, Q10 en essentiële vetzuren. Deze deficiënties vertragen het herstel. Auteurs raden aan patiënten te behandelen tegen deze deficiënties (nog aangevuld met andere vitamines), ook al is het maar voor een proefperiode.

​